Vücudun en büyük organı olan karaciğer 100’den fazla hayati işlevi da sağlıyor. Bu özelliğiyle bedenin fabrikası olarak tanımlanan karaciğerde oluşan rastgele bir sorun hayati tehlikeye de neden olabiliyor. Bu tablolar ortasında kısaca NASH ismi verilen nonalkolik steatohepatit yahut öbür ismi ile alkole bağlı olmayan karaciğer iltihabı, karaciğer yetmezliğine neden olarak hastaların yaşamak için organ nakline gereksinim duymasına sebep oluyor. Memorial Şişli Hastanesi Organ Nakli Merkezi Lideri Prof. Dr. Koray Acarlı “3-9 Kasım Organ Bağışı Haftası”nda karaciğer yağlanmasının tehlikeleri hakkında bilgi verdi.
Fazla kilolara dikkat!
Karaciğer yağlanması uzun vakittir bilinen, buna rağmen çok önemsenmeyen lakin tedbir alınmadığında hayati riske neden olabilen bir durumdur. Her karaciğer yağlanması önemli boyutlara gelmeyebilir. Karaciğer yağlanması olan hastaların bir kısmında yağlanma karaciğer hücresine ziyan verir ve laboratuvar tetkiklerinde karaciğer sıhhatini gösteren parametrelerde birtakım yükselişler göze çarpar. Biyopsi üzere ileri tetkiklerde de karaciğer hücrelerindeki şişmeler ve bozulmalar net olarak saptanabilmektedir. Bu durum, karaciğerde olmaması gereken bir savaşın başladığını göstermektedir. Karaciğer yağlanması her beşerde görülebilmektedir ve riskin kilo yani Beden Kitle İndeksi’nin (BMI) yükselmesi ile arttığı çok net olarak gösterilmiştir. Yapılan bilimsel çalışmalarda bu mevzu ile ilgili çarpıcı datalar ortaya konulmuştur. Kilo sorunu olmayan şahıslarda yağlanma 15 iken, NASH 3 oranında saptanmıştır. Sınıf 1 ve 2 şişman olanlarda (BMI: 30-39,9) yağlanma oranı 65’tir ve NASH oranının 20’lere çıktığı görülmüştür. Çok kilolu (BMI >40) şahıslarda yağlanma oranı 85 iken, NASH görülme oranı ise 40’lara ulaşmaktadır.
Bu örneklerden hareketle karaciğer yağlanması kilo ile yakın bağlıdır. Öte yandan kilolu olma hali yani obezite günümüzde tüm dünyayı ilgilendiren önemli bir meseledir. Yapılan hesaplamalar 2030 yılında 573 milyon insanın çok kilolu olacağını göstermektedir. Yalnızca kolay bir hesap ile kilo ve dolayısı ile yağlanmaya bağlı karaciğer hastalıklarının (NASH) varacağı nokta ürkütücü boyutlardadır.
NASH önlenebilir mi?
NASH tablosunun standart bir tedavisi olmamakla birlikte, farklı ilaçlar ve bunların kombinasyonuyla yağlanmanın azaltılması ve bu durumun karaciğere verdiği olumsuz tesirin engellenmesi hedeflenmektedir. Fakat bu hususta şimdi kabul edilmiş standart bir tedavi bulunmamaktadır. Bunun yerine yağlanması olan bireylerin hayat üsluplarını değiştirmeleri, sağlıklı beslenmeleri, kilo vermeleri ve nizamlı antrenman yapmaları önerilmektedir. Bu noktada karşımıza çıkan en büyük handikap kilodur. Yapılan çalışmalar çok kilolu şahıslarda yapılan obezite ameliyatlarının (bariatrik cerrahi) kilo verme ve kiloyu koruyabilmede en faal prosedürlerden biri olduğunu, karaciğerdeki yağlanmayı da azaltabildiğini ve kimi hasarları geri döndürebildiğini göstermektedir. Lakin bu teknikler çok kilolu olan bireylerde uygulanmaktadır. Bu usullerin daha düşük kilolu hastaların da karaciğer meselelerini geriletebilmek gayesiyle kullanılması için daha önemli denetimli bilimsel çalışma ve datalara gereksinim vardır.
Karaciğer yağlanması nakil sebeplerinde Hepatit C’nin tahtına aday
Günümüzde Batılı ülkelerde bilhassa de Amerika’da obeziteye bağlı karaciğer yağlanmasının oluşturduğu karaciğer hastalıkları Hepatit C’nin oluşturduğu hasarlarla başa baş gitmektedir. Neredeyse karaciğer yağlanmasına bağlı karaciğer hastalıkları Hepatit C’nin tahtını almak üzeredir. Bir şahısta hem Hepatit C ya da Hepatit B hem de metabolik sendrom gelişebilmesi mümkündür. Bu da çok daha önemli tablolara neden olabilmektedir.
Karaciğer yağlanmasına müdahale edilmezse siroz ortaya çıkabilir
Eğer karaciğer yağlanması ile uğraş edilemezse hastalar siroz ve karaciğer kanserine yakalanabilmektedir. Bu noktada da karaciğer nakli devreye girmektedir. Canlı vericili nakiller olağan kilolu insanlara daha rahat yapılabilmektedir. Zira obez ya da çok kilolu hastalara vericiden alınan karaciğer yetmeyebilir. Memorial Şişli Hastanesi Organ Nakli Merkezi’nde bir yılda 1263 hasta nakil olmuştur. Bunların 416’sı çocuk hastalardır. Tüm hastalarda bir yıllık sağ kalım oranı yüzde 85.8, 10 yıllık sağ kalım oranı yüzde 73’tür. Erişkinlerde dikkati çeken nokta, yüzde 6.4’ünün yani 54’tanesinin karaciğer yağlanmasına bağlı siroz nedeniyle nakil olmasıdır. Bu hastaların da 43’ü erkek, 11’i bayandır. 54 hastadan 14 adedinin kilosu 90-110 ortasındadır. Bununla birlikte daha kilolu hastalar da bulunmaktadır. 6 tanesi ise kadavradan nakil olmuştur. Bu hasta kümesinde diyabetin de sıhhat problemlerine eşlik ettiği görülmüştür. Bu sayılar fazla kilo ve organ yetmezliği konusunda nitekim değerli bir noktaya işaret etmektedir.
Karaciğer sıhhatiniz için ülkü kilonuzu koruyun
Toplumun genel olarak karaciğer yağlanmasına karşı şuurlu ve dikkatli olması değerlidir. Bu mevzu ile ilgili farkındalık çalışmaları artırılmalıdır. Şayet karaciğer yağlanması nedeni ile son noktaya gelindiyse, karaciğer nakli birinci olarak başvurulacak sistemdir. Karaciğer yağlanması ile gayret için şimdi bir ilaç ya da sistem geliştirilmemiş olduğu için şahsî tedbirler alınması gerekliliği öne çıkmaktadır. Sağlıklı beslenmek, tertipli antrenman yapmak ve ülkü kiloyu korumak karaciğer yağlanmasından korunmak için çok değerlidir.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
