Halk ortasında şeker hastalığı olarak da bilinen diyabet hastalığı, ülkemizde ve dünyada en sık rastlanan kronik hastalıklar ortasında yer alıyor. Diyabet hastalığının en öncelikli tedavisi diyet ve idman ile ülkü kiloya ulaşmak olduğunu belirten uzmanlar, tedavinin aksatılmasının akut ve kronik komplikasyonlara yol açabileceğine dikkat çekiyor. Uzmanlar, kan şekeri seviyelerinin denetim altına alınabilmesi için diyabet hastalarına doktor denetiminde haftada toplamda 150 dakika antrenman ve oluşturulacak diyet programına uyulmasını kıymetle tavsiye ediyor. Uzmanlar, beden yükündeki yüzde 5 azalmanın bile insülin direncini azalttığını vurguluyor.
Dünya Diyabet Günü, artan diyabetli kişi sayıları nedeniyle Memleketler arası Diyabet Federasyonu ve Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) tarafından birinci sefer 1991 yılında gerçekleşti. 2006 yılında ise Birleşmiş Milletler Genel Şurası, diyabetin hayat uzunluğu süren ve major organ hasarları nedeniyle diyabetli kişinin yanı sıra ailesini, ülkesini ve dünyayı çeşitli risklere maruz bırakabilen bir hastalık olması nedeniyle 2007 yılından itibaren 14 Kasım’ın resmi olarak Birleşmiş Milletler Diyabet Günü de olmasını tanıdı. 1921 yılında insülini bularak diyabet hastası milyonlarca hastanın tedavisini mümkün kılan Fredrick Bantig’in doğum yıl dönümü anısına her yıl 14 Kasım, Dünya Diyabet Günü olarak anılıyor.
Üsküdar Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Kolu, NPİSTANBUL Beyin Hastanesi Dahiliye Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Ayhan Levent, diyabet hastalığının yol açtığı sıhhat sıkıntılarına ait bilgi verdi.
Yrd. Doç. Dr. Ayhan Levent, halk ortasında “şeker hastalığı” olarak tabir edilen diabetes mellitusun, kanda glukoz (şeker) düzeyinin olağanın üzerine çıkmasıyla meydana geldiğini kaydetti.
Yüksek kan şekeri bedende kalıcı hasara yol açıyor
Diyabet hastalığının, ülkemizde ve dünyada en sık rastlanan kronik hastalıklar ortasında yer aldığını belirten Yrd. Doç. Dr. Ayhan Levent, “Birçok farklı değerli hastalığın oluşumunda birincil neden olarak karşımıza çıkan diyabette tedaviye tam olarak uyulması büyük ehemmiyet taşıyor. Uzun mühlet yüksek seyreden kan şekeri; kardiyovasküler sistem, böbrekler ve gözler başta olmak üzere tüm bedende kalıcı hasarlara yol açtığından diyabet teşhisi konulan bireyler derhal diyabet eğitimi almalı, diyetisyen tarafından uygun görülen beslenme programına tam olarak uymalı.” dedi.
Vücut tartısındaki yüzde 5 azalma bile insülin direncini azaltıyor
Diyabet hastalığında en öncelikli tedavinin diyet ve idman ile ülkü kiloya ulaşmak olduğunu vurgulayan Yrd. Doç. Dr. Ayhan Levent, “Kilolu ve insüline dirençli obez bireylerde beden yükünde yüzde 5 civarındaki azalma bile insülin direncini azaltıyor. Gücün yüzde 30’undan azının yağlardan karşılanması, tertipli fizikî aktivite ve sistemli kilo izlemi içeren ömür üslubu değişikliği ile hastanın başlangıçtaki beden yükü yüzde 5-7 oranında azalabilir.” tabirlerini kullandı.
Haftada 150 dakikalık idman tavsiye ediliyor
Vücut yükünün azaltılmasında ilaç tedavisi, ömür üslubu değişikliği ile fizikî aktivite kombine edildiğinde yüzde 5-10 oranında tartı kaybı sağlanabileceğini tabir eden Levent, “Haftada 4 – 5 güne yayılacak biçimde yapılacak fizikî aktivite ile hem kilo verilmesi sağlanabilir, hem de kan şekeri seviyeleri denetim altına alınabilir. Haftada toplamda 150 dakikalık idman programı tavsiye ediyoruz. Yapılacak idmanlar bisiklete binme, tempolu yürüyüş yapma ya da yüzme halinde olabilir. Bilhassa 35 yaşını geçenlerde yüksek tempolu spor önermiyoruz.” dedi
Tedavi uygulanmazsa akut ve kronik komplikasyonlar oluşabilir
Yrd. Doç. Dr. Ayhan Levent, ‘Diyabet hastaları kan şekerlerini denetim altında alacak tedavileri uygulamazlarsa diyabetin akut ve kronik komplikasyonları meydana gelebilir.’ dedi ve kelamlarına şöyle devam etti:
“Diyabetin akut komplikasyonları hayatı tehdit edip mevt ile sonuçlanabilir. Kan şekerleri uzun müddet yüksek seyrederse diyabetin kronik komplikasyonları meydana gelir. Diyabetin kronik komplikasyonları mikrovasküler yani küçük damar tutulumu ve makrovasküler olarak isimlendirilen büyük damar tutulumu halinde olabilir. Kan şekeri yüksekliğinin derecesi, mikro ve makrovasküler komplikasyonlar ve tüm vefat nedenleri ortasında doğrusal bir ilgi vardır. Diyabet hastalığında dikkat edilmesi gerekenler ve önerilen tedavi prensiplerine uyulmadığı durumlarda kan şekerinin yüksek düzeylerde seyretmesi, başta diyabetik kalp hastalığı, nöropati, nefropati ve retinopati olmak üzere birçok sıhhat meselesine yol açar. Bu nedenle şayet birey diyabet hastalığına sahipse denetimlerin nizamlı olarak yapılması ihmal edilmemeli.”
Yrd. Doç. Dr. Ayhan Levent, tedavi uygulanmadığında oluşabilecek mikrovasküler ve makrovasküler komplikasyonlardan şöyle bahsetti:
Mikrovasküler Komplikasyonlar
Diyabetik Nefropati – Böbrek hasarı
Son devir böbrek yetersizliğinin en sık nedeni diyabettir. Diyabetli hastaların yüzde 20-30’nda diyabetik nefropati gelişir.
Diyabetik Nöropati – Hudut harabiyeti
Diyabetli bireyde; ellerde ayaklarda uyuşma, karıncalanma, yanma üzere şikayetlerin varlığı diyabetik nöropati açısından tabibi şüphelendirmeli. Diyabetik nöropatide temel risk faktörünün kan şekeri yüksekliği olduğu yapılan çalışmalarla kanıtlandı. Bugün için diyabetik nöropatinin önlenmesi ve tedavisinde en faal prosedür kan şekeri seviyesinin güzel denetim altında tutulmasıdır.
Diyabetik Retinopati – Göz retinasında hasar oluşumu
Erişkin yaştaki diyabetli hastalarda en kıymetli körlük nedeni diyabetik retinopatidir. Tip 1 diyabetli hastalarda teşhisten 5 yıl sonra başlayarak puberteden (ergenlik) itibaren yılda bir retinopati taraması yapılmalıdır. Tip 2 diyabetlilerde teşhis konduğu anda retinopati taraması yapılmalıdır.
Makrovasküler Komplikasyonlar
Diyabetik kalp hastalığı
Koroner arter hastalığı, diyabetik kardiomiyopati ve hipertansiyon formunda olabiliyor. Koroner arter hastalığı, diyabetik hastalarda morbidite ve mortaliteyi asıl etkileyen kardiyovasküler hastalıktır. Diyabetik hastalar sağlıklı bireylere nazaran kardiyovasküler hastalık açısından 4 kat artmış riske sahiptirler.
Preferik arter hastalığı
Diyabetlilerde bacak ve ayak amputasyonları olağan populasyona nazaran 5 kat daha fazladır. Bunun nedeni diyabetlilerde gelişen nöropati, iskemi, immün sistem bozukluklar, yetersiz hijyen, görmede azalma ve yaşlanmadır.
Serebrovasküler hastalık
Diyabette inme riski 2-6 kat oranında artış gösterdi. Diyabetiklerde inmeler daha ölümcül oluyor ve daha fazla fonksiyon ve doku bozukluğu bırakıyor.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
