TKP Genel Sekreteri Kemal Okuyan, Mustafa Kemal Atatürk’ün 83. mevt yıl dönümünde soL haber portalının sorularını yanıtladı.
“1919-1923 uğrağının devrimci içeriğinden kurtulmak bugün nizam siyasetinin bütün ögelerinin ortak arzusu” diyen Okuyan, “Bu iç savaş sadece işgalle ilgili değil. Köhnemiş kurumların yıkılması, yerine yenilerinin kurulması… İşte bunu unutturmak istiyorlar. Osmanlı ile uzlaşma CHP’den İYİP’e bütün nizam muhalefetinin gündemindedir” tabirini kulladı.
Bugün Türkiye’de emek-sermaye çelişkisinin her şeyin başı olduğunu ve ülkenin kurtuluşunun, sermaye sınıfının, işverenlerin bozguna uğratılması ile gerçekleşeceğini vurgulayan Okuyan, “Mustafa Kemal’i gaye alıp bugün nizam siyasetinden umut olarak kelam edenlere yönelik ise, “Bundan 100 yıl kadar evvelki burjuva devrimci liderleri küçümseyip, onlara hakaret edenlerin bugün Türkiye burjuvazisinden demokrasi ve özgürlük beklemesi ne kadar acı! Tıpkı onlar da AKP üzere yüz yıl öncesine geri dönmek istiyorlar. Biz ise 100 yıl öncesindeki saflaşmada yerimizi, müttefiklerimizi biliyoruz. İhtilal cephesinde kimlerin olduğunu, kimlerin karşı ihtilal cephesinde olduğunu…” diye konuştu.
‘En fazla Osmanlı İmparatorluğu’nun ideolojik ve kurumsal mirasından uzak durmasını önemsiyorum’
Mustafa Kemal’le ilgili yıllar evvel yazmış olduğunuz yazılar çok tartışıldı, hatta sizi Kemalistlikle suçlayanlar oldu. Bu yazıları kaleme alırken hedefiniz neydi?
Yıllar evvel değil, yakın vakitte da yazdım. Türkiye’nin kritik bir kesitinde, kıymetli dönüşümlere önderlik eden bir tarihi şahsa ait suskunluğa gömülecek değildik herhalde. 1919’le birlikte Türkiye’de burjuva ihtilal sürecinin en manalı etabına şahit olundu. Bir evvelki 1908 etabı hem Jön Türk hareketinin ileri gelenlerinin tutarsızlıkları hem iç ve dış şartlar hem de emperyalist ülkelerin sistemli gayretleriyle büyük bir trajediye evrilmişti. Birinci Dünya Savaşı’nın yıkıcı tesiri ve akabinde gelen işgal şartlarında, Tanzimat aydınlarından Genç Osmanlılara, Jön Türklerden İttihatçılara, bütün bir devrimci birikimin heba olması kelam konusu olabilirdi. Anadolu’daki direniş kuşkusuz bu birikimden yararlandı ve muvaffakiyete ulaştı. Mustafa Kemal’in buradaki rolü için çok şey söylenebilir lakin ben en fazla Osmanlı İmparatorluğu’nun ideolojik ve kurumsal mirasından uzak durmasını önemsiyorum.
‘Osmanlı ile uzlaşma CHP’den İYİP’e bütün tertip muhalefetinin gündemindedir’
Son devirde bu mevzuyu çokça işlediniz, Kurtuluş Savaşı’nın sadece işgale karşı değil, Osmanlı Sarayı’na karşı muvaffakiyete ulaştığını vurguladınız. İki sorum var buna ait. Birincisi Mustafa Kemal sahiden de Saray’a karşı mıydı, yoksa buna mecbur mu kaldı? Öbür sorum ise 1919 sonrasındaki tarihi devrin yalnızca işgale karşı gayret boyutunun öne çıkarılmasını neye bağlıyorsunuz?
İlk sorunun bir ehemmiyeti var mı bilmiyorum. Zorunluluğun kavranması diyelim. Bunu herkesin kavradığı düşünülmüyor herhalde. Dikkatle bakıldığında Mustafa Kemal’in İstanbul hükümetinin Ulusal Mücadele’yle ilişkilenmesinin bütün kanallarını kapattığını görürüz. İngilizlerin himayesindeki Saray’ın Anadolu’da hareketin dostu olmadığı da ortada. Benim asıl üzerinde durduğum, Mustafa Kemal’in direnişin birçok aktöründen farklı olarak imparatorluğu bir biçimde yine ayağa kaldırma fikrine temelden karşı olmasıdır. İkinci sorunuzun karşılığıysa epey büyük değer taşıyor. Bugün Anadolu’daki hareketin “yabancı”ya karşı uğraşa indirgenmesi için yürütülen efor, dar manasıyla AKP’nin Yeni-Osmanlıcı zihniyetine indirgenemez. 1919-1923 uğrağının devrimci içeriğinden kurtulmak bugün nizam siyasetinin bütün ögelerinin ortak isteği. Şunu anlatmaya çalışıyorlar: Herkes işgale karşıydı, herkes elinden geleni yaptı, ortadan Kemalistler sıyrıldı, otoritelerini kurdular, kendi iktidarlarını pekiştirdiler. Bu gerçeğin zıt yüz edilmesidir. Bir sefer herkesin işgale karşı olduğu gerçek değil. Kuşkusuz Saray da rahatsızdır, koskoca mazisi olan İmparatorluğu temsil ediyorsun, en işbirlikçi baş bile fırsatını bulsa, yabancıların himayesinde iktidarda kalmak istemez. Fakat o periyot bir iç çaba, tabir yerindeyse iç savaş yaşanıyor. Burada taraflardan biri işgalcilerin yardımını alıyor. Bu iç savaş sırf işgalle ilgili değil. Köhnemiş kurumların yıkılması, yerine yenilerinin kurulması… İşte bunu unutturmak istiyorlar. Osmanlı ile uzlaşma CHP’den İYİP’e bütün sistem muhalefetinin gündemindedir.
‘Biz Marksistiz ve en kıymetli özelliklerimizden biri tarihselci bir bakış açısına sahip olmamız’
En başa dönelim, “Kemalizm” suçlamasına… Türkiye solunda insanların birbirine yakıştırdığı sıfatları ciddiye almamak gerektiğini biliyorum lakin bu mevzuda neler söyleyebilirsiniz?
Türkiye Komünist Partisi mi Kemalistmiş? Cumhuriyet’in tarihi kazanımlarını vurgulamak, Mustafa Kemal Atatürk için “büyük devrimci”ydi demekle Kemalist mi olunuyor? Biz Marksistiz ve en kıymetli özelliklerimizden biri tarihselci bir bakış açısına sahip olmamız. Türkiye tarihinin şu ana kadarki en değerli devrimci dönüşümünün yaşandığı bir kesite sırtımızı mı döneceğiz? Burada bir ilerleme var. Kemalizm ise bugünkü Türkiye’nin 1923 referansları ile kurtulabileceğini düşünmek manasına gelir en fazla. Bunun bir karşılığı yok. Bugün Türkiye kapitalizmin azgelişmişliğinden değil şahsen varlığından acı çekiyor. Cumhuriyet ile birlikte Türkiye’de kapitalizmin gelişmesinin önündeki pürüzlerin değerli bir kısmı kalktı ve ülkede 1919-1920 yılında hem işgal hem de geri toplumsal-siyasal yapı tarafından gölgelenip geri plana atılan emek-sermaye çelişkisi öne çıkmaya başladı. Türkiye Komünist Partisi o periyot, emeğin sesi, personel sınıfının örgütlenmesi ve kurtuluşu için kuruldu, Anadolu’daki gayrete kendi perspektifinden katıldı, gayretin önderliğinin düşmanca tavrı ile karşılaştı lakin devrin tarihî değerine sırtını hiç dönmedi.
‘100 yıl evvelki burjuva devrimci liderleri küçümseyip, bugün Türkiye burjuvazisinden demokrasi ve özgürlük bekliyorlar’
Bugün Türkiye’de emek-sermaye çelişkisi her şeyin başıdır ve ülkenin kurtuluşu, sermaye sınıfının, işverenlerin bozguna uğratılması ile gerçekleşecektir. Bundan 100 yıl kadar evvelki burjuva devrimci başkanları küçümseyip, onlara hakaret edenlerin bugün Türkiye burjuvazisinden demokrasi ve özgürlük beklemesi ne kadar acı! Tıpkı onlar da AKP üzere yüz yıl öncesine geri dönmek istiyorlar. Biz ise 100 yıl öncesindeki saflaşmada yerimizi, müttefiklerimizi biliyoruz. İhtilal cephesinde kimlerin olduğunu, kimlerin karşı ihtilal cephesinde olduğunu…
‘Onlar yanılgı yapmazlar, onların ideolojik-siyasal varlığı bir büyük hatadır’
Türkiye’de Cumhuriyet ve Mustafa Kemal konusunda en saldırgan üsluba sahip olan bir kısım liberalin bu mevzuda çark etmesine ne demek gerekiyor? Yanılgıdan mı dönüyorlar?
Onlar yanılgı yapmazlar, onların ideolojik-siyasal varlığı bir büyük kusurdur; bir büyük kusurun üzerinde konuşuyor, yazıyorlar. Aldatılmadılar geçmişte, artık de pişman filan değiller. Sermaye ne derse, milletlerarası inhisarlar nereye yönelirse oraya giderler… Artık AKP’den uzaklaşıyorlar, AKP’siz bir AKP iktidarı için heyecanlandılar. Öteki bir nedenle heyecanlanan laik hassaslığı olan kısımlarla mecburen bir ortaya gelmek zorundalar. Laik hassaslığı olanların da büyük kısmı ne yazık ki sıkıntıların sınıfsal boyutunu kavramaktan uzak. Daima birlikte “batıcı” bir konum alacak ve Erdoğan’ın aşırılıklarından kurtulacaklar. Niyetleri bu. Liberaller bu bölümlerin beklentilerinin ne kadar azaldığını fark etti, o yüzden rahatlar. Düne kadar Mustafa Kemal’e demediğini bırakmayan bir kısım liberal hürmette kusur etmemeye başladı. İki yüzlü ve ilkesizdir onlar.
‘Tarihte bütün burjuva ihtilalleri, kendini inkarı da içermiştir, bizimkisi bir istisna olmadı’
Türkiye’deki sıkıntıların 1938 sonrasında başladığı kanısına katılır mısınız?
Katılmam. Atatürk ile İnönü ortasındaki derin farklılıkları, dahası çap farkını bilmeme karşı katılmam. Biz olaylara sınıfsal açıdan bakmak durumundayız. Türkiye’de kapitalizm geliştikçe toplumsal eşitsizlikler de derinleşti ve bir noktada Cumhuriyet’in temel referanslarını kemirmeye başladı. Öte yandan, Mustafa Kemal’in daha uzun yaşaması durumunda hiçbir şeyin değişmeyeceğini söylemek de ziyadesiyle mekanik bir tarih anlayışını savunmak manasına gelir. Ben yalnızca ve yalnızca “şuraya kadar yeterli, şundan sonra kötü” bakış açısını hiçbir biçimde kabul edemeyeceğimizi söylemiş oluyorum. Diyalektik niyet bunu gerektirir. Tarihte bütün burjuva ihtilalleri, kendini inkarı da içermiştir, bizimkisi bir istisna olmadı.
‘Önce periyodun ruhu kavranmalı’
Peki Mustafa Kemal’in Ulusal Mücadele’deki şahsî rolü abartılıyor mu sizce?
Kim abartıyor? Yıllarca bu ülkede iktidarlar Atatürk imgesini halka karşı kullandılar. Devrimci içeriğinden arındırılmış bir Atatürkçülükle 12 Eylül’de nasıl saldırıldığını daima birlikte gördük. Evvel devrin ruhu kavranmalı. Devir ihtilalle karşı ihtilalin karşı karşıya gedliği bir periyot. Bütün dünya ancak bilhassa bizim bölgemiz için geçerli bu. Mustafa Kemal bu periyot, Anadolu’nun devrimci cephede konumlanmasında büyük bir rol üstlendi. Ulusal Mücadele’nin gerisindeki toplumsal kuvvetlerin, sınıf güçlerinin, halkçı örgütlenmelerin rolü ile bu “kişisel” rol birbirinin karşısına konamaz.
‘İğrençler. Ne hakkınız var beyefendiler, Nâzım Hikmet’i kâr hırsınıza alet etmeye!’
Koç kümesinin yayınladığı 10 Kasım görüntüsünü izlediniz mi bilmiyorum, Nâzım Hikmet’in bir şiirinden alıntı yapılmış…
Holdinglerin tonla para döktükleri bu cinsten reklam sinemaları bizim lakin öfkemizi artırır. İğrençler. Ne hakkınız var beyefendiler, Nâzım Hikmet’i kâr hırsınıza alet etmeye! Azıcık edepli olun, azıcık haddinizi bilin. Görüntüyü izledim, içeriksiz saçma sapan şeyler. E ne yapacak işveren sınıfı, emperyalizm tersliği mı, Cumhuriyetçilik mi!
‘Ekrem İmamoğlu’nu da tebrik etmek gerekiyor!’
Geçtiğimiz günlerde Ekim Devrimi’nin yıldönümünde İstanbul Büyükşehir Belediyesi eski birtakım Sovyet Cumhuriyetleri’nin bağımsızlık gününü kutladı. Bunu nasıl değerlendiriyorsunuz?
Sovyet Rusya’nın askeri-mali ve en değerlisi siyasi yardımı olmaksızın Kurtuluş Savaşı’nın başarılı olması neredeyse imkansızdı. Ekim Devrimi’nin çocuğu Sovyet iktidarı ile Ankara’daki direniş birbirini tanıdı, kolladı ve süreksiz de olsa müttefik gördü. İhtilal olmasaydı, Rusya ile Osmanlı’nın paylaşım arbedesi tahminen dünya savaşının akabinde da sürecekti. Ankara-Moskova ortasında müttefiklik olmasaydı tahminen Kafkasya İngiltere’nin egemenlik alanı haline gelecekti. Bağımsızlık günüymüş! Sovyetler Birliği dağıldıktan sonra Azerbaycan, Türkmenistan, Özbekistan, Kırgızistan üzere eski Sovyet Cumhuriyetlerinin nasıl aile devletlerine dönüştüğü ortada. Kamu zenginliklerinin üzerine çöken bir avuç güçlü ve süratle fakirleşen halk. Birçoğunda uzun yıllar ABD üsleri faaliyet gösterdi. Bu ülkelerden beşerler çok güç şartlarda çalışmak üzere ülkelerini terk ettiler; bunların ortasında çok sayıda üniversite mezunu vardı. Ekim Devrimi’nin yıl dönümünde bol bol “Turan” bildirisi verilen bir toplantıya mesken sahipliği yapan Ekrem İmamoğlu’nu da tebrik etmek gerekiyor. Osmanlıcılığı, İslamcılığı, Türkçülüğü ve de patronluğunu hiç geriye çekmeden, hiç gizlemeden, solcuların, laik kesitlerin, Alevilerin, Kürtlerin umudu haline gelebilmeyi becerdi ya, helal olsun!
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
