Geçtiğimiz iki hafta boyunca, Macaristan, Polonya, Slovakya ve Bulgaristan’ın ya gümrüksüz Ukrayna tahıllarına yasak getirdiğine ya da buna çok istekli olduğuna dair raporlar görmeye devam ettik.
Ve zamanlama bundan daha kötü olamazdı. Rusya, taleplerinin karşılanmaması halinde Karadeniz tahıl anlaşmasını iptal etmekle tehdit ediyor.
Yaklaşık 28 milyon mt Ukrayna tahılının ihraç edildiği anlaşmanın süresi 18 Mayıs’ta dolacak ve Rusya, yenilemeyi görüşmeden önce mümkün olan her tavizi sağlamaya istekli görünüyor.
Moskova savaşının başlangıcında, ülkeler dünyanın en büyük ikinci tahıl üreticisi olan Ukrayna’nın mallarını dışarı çıkaramayacağından korktukları için tahıl fiyatlarının hızla arttığı görüldü.
Yaz boyunca, BM ve Türkiye’nin aracılık ettiği Karadeniz Tahıl Girişimi, Kremlin’in işgalden sonraki aylarda Ukrayna’nın tahıl ihracatını durduran deniz ablukasını kaldırarak dünya çapında bir gıda krizi korkusunu hafifletti.
Her şey biraz normale dönmüş gibi görünse de sorun şimdi yeniden su yüzüne çıktı ve savaşın başlangıcından bu yana görülmemiş yeni bir karmaşıklık düzeyine ulaştı.
Buraya nasıl geldik?
Rusya’nın Karadeniz Tahıl Anlaşması’na katılma anlaşması, hiçbir zaman ulusların gıda kıtlığıyla başa çıkmasına yardım etmekle ilgili değildi; aksine avantaj elde etmekle ilgiliydi; ülkeleri anlaşmaya bağımlı hale getirmek, alternatif rotalar arama çabalarını geciktirmek ve ardından Avrupa ve müttefiklerini anlaşmaya boyun eğmeye zorlamak. çeşitli tavizler
Anlaşmanın Rusya’nın Truva atı gibi davrandığı, zararsız görünse de Ukrayna ve Avrupa’nın güvenliği açısından zehirli olduğu iddia edilebilir.
Anlaşmanın geçen ay yenilenmesinden sonra böyle bir oyunun işaretleri ortaya çıkmaya başladı.
23-24 Mart Avrupa Konseyi toplantısında BM genel sekreteri Antonio Guterres, Rusya’nın son haftalarda daha az işbirlikçi hale geldiğini ve Karadeniz Tahıl Girişimi’nin gelecekte güvence altına alınabileceğinden kesinlikle emin olmadığını açıkladı.
Rusya dışişleri bakanlığı, girişimin genişletilmesine yönelik yeni bir kararın Rusya’nın çeşitli taleplerinin uygulanmasına bağlı olacağını duyurdu.
Peki ya çalınan boru hattı?
Uluslararası SWIFT ödeme sistemi üzerinden yapılan işlemlere ilişkin yasağın kaldırılması ve makine ve yedek parça tedariğine yeniden başlanmasının yanı sıra, gübre şirketlerine yönelik yaptırımların kaldırılması da tekrarlanan bir konu haline geldi.
Yani Rusya, “Togliatti-Odessa” amonyak boru hattının yeniden açılması konusunda kararlı.
Boru hattı, Rusya’daki TogliattiAzot tesisinden Odesa’ya yılda yaklaşık 2,3 milyon ton amonyak taşıdı.
Ukrayna’nın işgalinden kısa bir süre önce TogliattiAzot ve tüm varlıkları, Rusya hükümetinin desteğiyle yaptırım uygulanan Rus oligark Dmitry Mazepin tarafından gerçekleştirilen silahlı baskında çalındı.
Yasadışı baskın, İrlanda’da devam eden büyük bir davaya konu olmaya devam ediyor. Boru hattı yeniden açılırsa, Rusya’nın savaş kasasına ve Ukrayna ve Avrupa’ya savaş açma çabalarına tahmini olarak yılda 3 milyar doların üzerinde (2,7 milyar Euro) gelir getirecek.
Herhangi bir çözüm var mı?
Rusya, herkesi meşgul etmek, teşvik etmek ve alternatif aramaktan uzak tutmak için anlaşmanın kısa vadeli (sadece 60 gün) uzatılmasını teklif etti.
Ukrayna’nın ithalat vergileriyle tehdit edilmesi ve Türkiye’nin iç sıkıntılar nedeniyle zayıflamasıyla birlikte Rusya, Avrupa ve Ukrayna’nın müttefikleri üzerindeki taleplerini yerine getirmeleri için baskıyı artırıyor.
Tek çıkış yolu Rusya destekli bir ticaret anlaşmasına olan bağımlılığı kesmek.
Ukrayna, müttefikleriyle birlikte ilk günden itibaren alternatif rotalar keşfetmeli ve Karadeniz Tahıl Anlaşması’na bağımlılığı sınırlamalıydı, ancak her şey kaybedilmiş değil.
Romanya, Ukrayna’dan gıda ithalatını yasaklayan Bulgaristan, Macaristan, Polonya ve Slovakya’ya katılmayarak Ukrayna ihracatına yardımcı olmak için şimdiden önemli adımlar attı.
Tuna Nehri üzerindeki mavnalar, tahılı Orta Avrupa’ya veya Romanya’nın Karadeniz’deki Köstence limanına taşıyacaktı.
Ukrayna yüklerinin ihracatında kullanılacak olan Ukrayna ile Moldova arasındaki Berezyne-Basarabeasca demiryolu bağlantısının Haziran 2022’de yeniden açılmasıyla alternatif arayışlarında bazı küçük adımlar atıldı.
Brüksel ne yapabilir?
AB’nin devreye girmesi ve demiryolunun daha fazla geliştirilmesine, yani kıta genelinde uygun bağlantıların sağlanmasına yardımcı olması gerekiyor.
Şu anda ihracat için AB ile Ukrayna’yı birbirine bağlayan demiryollarıyla ilgili temel sorun, Ukrayna gibi eski Sovyet ülkelerinde tren raylarının genişliğinin AB’dekinden 92 mm daha geniş olmasıdır.
Buna ek olarak, Ukrayna’daki birçok kamyonun şu anda mevcut haliyle komşu ülkelerin ekolojik standartlarını karşılamaması nedeniyle AB, ağır yük taşıtları için 2023’te önerilen CO2 limitlerinden feragat edebilir.
Ukrayna’nın tahılını ülkeden çıkarma yöntemini yeniden düşünme ve yeniden yapma konusundaki başarısızlık, Avrupa’daki savaş çabalarına ve güvenliğine ciddi şekilde zarar verecektir.
Zaman geçtikçe ve dünya Karadeniz tahıl anlaşması blöfüne bağımlı hale geldikçe Rusya’nın taleplerinin hem sayı hem de cesaret olarak artması şaşırtıcı olmasa gerek.
Cristian Gherasim, Doğu ve Orta Avrupa meselelerine odaklanan 15 yılı aşkın deneyime sahip bir analist, danışman ve gazetecidir.
Euronews olarak tüm görüşlerin önemli olduğuna inanıyoruz. Önerilerinizi veya sunumlarınızı göndermek ve sohbetin bir parçası olmak için [email protected] adresinden bizimle iletişime geçin.
