Ara tatille birlikte çocukların sanal ortamlarda geçireceği mühletin artabileceğine dikkat çeken uzmanlar, bilhassa sanal şiddet ve zorbalığa karşı dikkatli olunması ihtarında bulunuyor. Uzmanlar, zorbalığa maruz kalan gençlerde depresyon, düşük benlik hürmeti, dehşet, hüzün, hayal kırıklığı, utanç üzere hislerin ağır olarak görüldüğüne dikkat çekiyor. Uzmanlar, şahsî bilgilerin kimseyle paylaşılmaması, siber zorba bir davranışa maruz kalındığında sağlam bir yetişkine anlatılması, tanınmayan bireylerden gelen iletilerin açılmaması gerektiği ihtarında bulunuyor.
Üsküdar Üniversitesi NP Feneryolu Tıp Merkezi Çocuk Ergen Psikiyatri Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, sanal şiddet, zorbalık ve çocukların bundan korunmasına ait değerlendirmede bulundu.
İnternet ortamında birçok risk bulunuyor
Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, bilişim teknolojilerinin kullanımının artmasının birçok yararı olmakla birlikte birçok sorunun da beraberinde ortaya çıktığını belirterek “Teknolojik gelişmeler ve erişim kolaylığı, gençlerin ve çocukların vakitlerinin büyük kısmını internette geçirmesine neden olmaktadır. İnternet ve cep telefonu kullanmanın yaygınlaşmasıyla çocuklar artık sanal ortamlarda bağlantı kurmaktadırlar. İnternet ortamı bütünüyle değerlendirildiğinde yapısı itibariyle; haber, oyun, cümbüş ve ticari mesaj paylaşımında dolandırıcılık, yanıltma, şiddet, duygusal taciz, zorbalık üzere olumsuz tesir riski taşıyan bir ortamdır.” dedi.
Akran zorbalığı, siber zorbalığa dönüştü
Sanal ortamlarda kurulan bağlantı ile birlikte evvelden fizikî ve sözel olarak yüz yüze olan şiddet ve zorbalığın da bu ortamlara taşındığını tabir eden Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, “Siber zorbalık diye isimlendirilen bu yeni zorbalık çocuklar, aileler ve okullar içinde yeni bir sorun olmaktadır. Öğrenciler birbirlerine yönelttikleri, vurma, itme, hakaret etme, alay etme, rahatsız edici halde isim takma, eşyalarına ziyan verme, tehdit etme, haraç alma vb. formundaki tüm davranışlar ‘akran zorbalığı’ olarak tanımlanır.” dedi.
Akran zorbalığı yapan siber zorbalık da yapıyor
Siber zorba davranışların, “internet ve taşınabilir telefon kullanımını içeren bir cins zorbalık” olarak tanımlandığını kaydeden Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, “Siber zorbalık gerçek hayattaki zorbalıktan daha tehlikeli hale gelebilmektedir. Zira birinci olarak çocuklar çoklukla yapılanları kimseye anlatmadıkları için kimse ne olup bittiğini bilmemektedir. Ayrıyeten zorbalığı yapan çocuk, öteki çocuğun yüzünü görmediği için kendini hatalı hissetmemektedir. Siber zorbalıkta yüz yüze bir görüşme olmadığı için tıpkı vakitte gizlemesi de kolaydır. Akran zorbalığına katılan çocukların birçoğunun birebir vakitte siber zorbalık da yaptıkları saptanmıştır.” dedi.
Siber zorbalıkta ruhsal ziyanlar ortaya çıkıyor
Akran zorbalığında çoklukla güçlü olan güçsüz olana zorbaca davranışlarda bulunurken, siber zorbalıkta durumun tam aksine de olabileceğini kaydeden Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, “Siber zorbalığa maruz kalan çocuklarda ruhsal, toplumsal ve akademik sıkıntılar oluşmaktadır. Siber zorbalık yapan çocuklarda ise saldırganlık, kuralları çiğneme üzere davranış bozukluklarına sıkça rastlanmaktadır. Siber zorbalıkta saldırgan ile kurban ortasında şahsî bir temas bulunmamasına karşın, atağa uğrayan kişi ruhsal ziyan görmektedir. Zorbalığa maruz kalan gençlerde depresyon, düşük benlik hürmeti, endişe, keder, hayal kırıklığı, utanç vb. üzere hisler ağır olarak görülmektedir. Ayrıyeten çocuk ve gençler, sanal ortamda hayal güçlerinin tesiriyle yarattıkları karakterler aracılığı ile zorbaca davranışları oyun olarak kabul etmekte ve bu davranışlar için sorumluluk üstlenmemektedirler.”dedi.
Siber zorbalık neden yapılır?
Siber zorbalığın nedenlerine de değinen Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, “Kullanıcı isimlerinin gerisine saklanma, kimliği bilinmeyenlerin daha güçlü olması, bilinmeden ortamı etkilemenin cazipliği, saldırganın sonuçlarını görmemesi, tanınan olma isteği, yaşadıklarını farklı yansıtma, düşük özgüven ve daha evvel kurban olma üzere nedenler yer almaktadır.”dedi.
Siber zorbalığa maruz kalan çocuklarda bu belirtilere dikkat!
Siber zorbalığa uğramış çocuklarda yahut öğrencilerde kimi belirtiler olduğuna dikkat çeken Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, bunları şöyle sıraladı:
- Bilgisayarda çok vakit harcama, uyku sorunu ya da kâbus görme,
- Depresif hissetmek ya da nedensiz ağlama,
- Git-gelli ruh hali,
- Kendini güzel hissetmemek,
- Anti-sosyal olmak ve
- Ödevlerinde geri kalma, son devir çalışmalarında ortaya konan en kıymetli semptomlardır.
Bu tavsiyelere kulak verin!
Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, çocuklara ve gençlere siber zorbalıktan korunabilmesi için tavsiyelerini şöyle sıraladı: “Kişisel bilgilerinizi (PIN numaralarınızı, telefon numaralarınızı, vb.), kimseye vermemeli ve paylaşmamalısınız. Siber zorba bir davranışa maruz kaldığınızda sağlam bir yetişkine anlatılmalı, siber zorba iletileri okumamalı, iletileri silmemelisiniz. Onlar sizi harekete geçirmek için kullanılabilir.
Sohbet odaları ve anlık bildiriler, zorbalık yoluyla sık sık bloke edilebilir, dikkatli olunmalıdır.
Tanımadığınız bireylerden gelen iletileri açmamalı, zorbalık yapan yahut taciz eden bireye yanıt verilmemelidir.”
Aileler bu teklifler de size!
Çocuk ve gençlerin sanal zorbalıktan korunmasında ailelerin yapması gerekenlere de dikkat çeken Yrd. Doç. Dr. Neriman Kilit, şunları söyledi:
Çocuklarınızın nasıl ve ne vakit internet kullandığını bilin.
Teknolojiyi daha fazla öğrenin, bloklama ya da filtreleme yazılımı takın.
Çocuğunuza zorbalık yapılıyorsa, bu bahiste çocuğunuzun konuşması için teşvik edici olun.
Çocuğunuzu internet kullanma konusunda sınırlayın.
Aile içinde bir çevrimiçi mutabakat geliştirin. Mesela çocuklar günlük ne kadar müddet internette geçirebilir? Hangi sitelere girebilir ve neler yapabilir? Bu kurallara siz de uyun.
İnternette uyulması gereken kuralları öğretin
Gerçek hayattaki beşerlerle bağlantısında çocuğunuzun uyması gereken kuralların birebirini, cep telefonu ve internet kullanımı için de uygulayın. Unutmayınki siber zorbalık, sanal ortamda ziyan verdiği, acıya neden olduğu kadar, gerçek dünyada da bunlara neden olmaktadır.
Bu bakımdan çocuklarınızı, internette uygulanması gereken kurallar ve davranışlar konusunda eğitin. Teknolojinin yanlış ya da hedef dışı kullanımı sonucunda yaşanabilecek (itibarlarının zedelenmesi, okul yahut polisle sorun yaşama vb.) meselelerini anlatın.
Teknoloji kullanımında çocuğunuza model olun.
İnternette çevrimiçi (online) durumdayken, bilhassa çocuğunuz yanınızda ise diğerlerini rahatsız etmeyin, alay etmeyin.
Araç kullanırken cep telefonuyla bildiri göndermeyin zira çocuğunuz sizi izlemekte ve sizden öğrenmektedir.
Çocuğunuzun bilgisayarda ne yaptığıyla ilgilenin, çocuğunuzun internette girdiği web sayfalarından haberdar olun, internet servis sağlayıcınızdan “aile muhafaza paketleri” hakkında bilgi alın ve bu programları kullanın.
Çevrimiçi arkadaşların, aslında söyledikleri şahıslar olmayabileceklerini ve internette gördükleri her şeyin hakikat olmayabileceğini anlatın.
Kendileri ve aileleriyle ilgili ferdî bilgileri diğerlerine vermemelerini söyleyin.
Zorbalık içeren dökümanların kopyasını saklamasını ve ileride ispat olarak kullanabileceğini belirtin. Bilgisayarların IP numarasından iletilerin gönderildiği adreslere ulaşılabileceğini belirtin.
Çocuklarınızın teknoloji kullanımı ile ilgili olağan dışı davranışlarının farkında olun.
Eğer çocuğunuz internet kullanımından çekiniyorsa yahut bu bir saplantı haline gelmişse, sanal zorbalığın kurbanı ya da faili olabilir, çocuğunuzla samimi bir bağlantı yolunu açık tutun ve bunu geliştirin.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
