EGEV ve Özgencil Küme iş birliği ile düzenlenen 5. Ege Ekonomik Forum’un son gününde saat 10:00’da başlayan ‘İki Milyon Yaşındaki Gediz’in Yine Doğumu’ başlıklı oturum Forumun Stratejik Partneri İzdoğa A.Ş. konut sahipliğinde gerçekleşti.
Dünya Gazetesi Genel Koordinatörü ve Müellifi Vahap Munyar’ın yönettiği birinci oturumda; Ege Belediyeler Birliği Lideri ve İzmir Büyükşehir Belediye Lideri Mustafa Tunç Soyer, Uşak Belediye Lideri Mehmet Çakın, Kütahya Belediye Lideri Prof. Dr. Alim Işık kadim havza Gediz’in, Ege ve Türkiye için değerini tartışırken, havzanın rehabilitasyonunun kıymeti anlattılar.
Gediz Havzası, Tarım Üretimi ile Türkiye’nin Değerli Bir Kaynağı
Gediz’in nitekim Türkiye’nin en kıymetli havzalarından biri olduğunu, Türkiye tarımının yüzde 10’una mesken sahipliği yaptığını hatırlatan Ege Belediyeler Birliği Lideri ve İzmir Büyükşehir Belediye Lideri Mustafa Tunç Soyer, Gediz Havzası ile ilgili yaşananların yalnızca Ege Bölgesi ile hududu olmadığının görülebileceğini belirtti. Soyer, kelamlarına şöyle devam etti:
“2 milyon yaşında olan Gediz Havzası’nın yer aldığı 400 km’lik güzergahı baştan sona görmek istedik. Zira 4 farklı vilayetten geçiyor. Ve havzanın tam olarak kimin sorumluluğunda olduğu ya da yapılması gerekenler çok belirli değildi. El birliği ile ne yapılabileceğini ve bir yandan da nerede nasıl kirlendiğini tespit edebilmek için 4 günde 1800 km’lik bir seyahat yaptık. Çok farklı noktalarda tespitler yapma imkanı bulduk. Doğduğu noktadaki berraklık ve paklık, birinci köylerden itibaren kirlenmeye başlıyor. Sonra ise önemli bir biçimde kirleniyor. Griden siyaha döndüğünü gördük. Çok yırtıcı bir biçimde zehirlendiğine şahit olduk. Gözümüzün önünde organize sanayi bölgesinin atıklarının Gediz Irmağı yatağı ve bağlı sulama kanalına döküldüğüne şahitlik ettik.”
Soyer, bu süreçte 4 büyük felakete tanıklık ettiklerini, birincisinin kuraklık olduğunu altını çizdi. Havzada çok önemli bir kuraklık olduğunu, kısa bir mühlet öncesine kadar 5 ila 10 metreden çekilebilen suyun artık 250 ila 300 metrelik kuyulardan bile alınamadığını belirtti. Soyer, şöyle devam etti:
“Kuraklık can yakıyor. İkinci felaket ise yanlış eser deseninde ısrar edilmesi. Üçüncüsü çok yabanî, yani salma sulama teknikleriyle eser sulaması yapılması. Dördüncüsü ise bütün bunlar yetmiyormuş üzere zehirlenmeye devam edilmesi… Bu sürdürülebilir bir şey değil. Gediz, bu 4 büyük felaketle baş başa seyahatine devam ederken şunu gördük; şayet biz kirletmeyi durdurursak, bütün bu tahribatı gidermesi mümkün.”
Gediz’e zehirli atıklarını tereddütsüz akıtanlar için cürüm duyurusunda bulunulduğunu hatırlatan Soyer, “Çünkü bu affedilemez, kabul edilemez bir davranış. Zira hepimiz bunun faturasını ödüyoruz. İkinci olarak çok çeşitli yerlerden su numuneleri aldık. İlgili kurumları bilgilendirerek önlem alması için teşebbüslerde bulunuyoruz. Üçüncü olarak eser deseninin değişmesi ile ilgili çalışmalar yapıyoruz. Manisa’da üreticilerimizi büyükbaş hayvan yerine küçükbaş hayvancılığa teşviği için teşebbüslerde bulunuyoruz. Sinerjik mısırın yerine saz çavdarı, gamberiye üzere doğal, yağış rejimi ile büyüyebilen atalık tohum eserlerini veriyoruz ve teşvik ediyoruz. Bu eserleri yetiştiren üreticilerimize, devletin verdiği taban fiyatın 3 mislinden alım garantisi veriyoruz. Geçen yıl 80 ton karakılçık buğdayı ürettik. 40 tonunu tekrar tohumluk olarak dağıtıyoruz. Bunu da birinci sefer bu hafta İzmir Büyükşehir Belediyemizce karakılçık buğdayından ekmeği piyasaya çıkacak.” kelamları ile mahallî idare olarak süreci değiştirme ismine gerçekleştirdikleri çalışmaları paylaştı.
Uşak, Kapasitesi Yüksek Yeni Arıtma Tesisine Kavuşuyor
Havzanın korunması konusunda Uşak’a da değerli misyonlar düştüğünü, bu şuurla hareket etmeye çaba gösterdiklerini belirten Uşak Belediye Lideri Mehmet Çakın, etraf ve iklim değişikliği konusunun Türkiye’nin de en değerli gündem hususlarından biri olduğunu vurguladı. Çakın, kelamlarına şöyle devam etti:
“Paris İklim Mutabakatı TBMM’de tüm partilerin ortak iştirakiyle onaylandı. Bu tarafta dünyadaki çalışmalara Türkiye de ortak oldu. Eminim ki bu süreç içerisinde mahallî idarelere çok değerli sorumluluklar düşecektir. Biz de bu doğrultuda tüm kurum ve kuruluşlarla birlikte gelecek kuşaklara pak bir havza bırakmak için çalışıyoruz. Murat Dağı bilhassa Gediz Havzası’nı besleyen kıymetli kaynaklardan biri. Birebir vakitte da Uşak’ın en değerli su kaynağı. Bölge ve havzanın korunması bizim için hayati kıymet tabir ediyor. Bölgede yapılan çalışmaların, -özellikle maden alanında, çok dikkatli ve seçici olarak hayata geçirilmesi konusunda biz de son derece hassasız.”
“Uşak özelinde her ne kadar bu havza ziraî manada son derece değerli ve değerli olsa da bölgenin turizm ve sanayi alanındaki aktifliğini ve yoğunluğunu da göz gerisi etmiyoruz. Havzanın korunması manasında iki değerli ögesi da yaşatmakla sorumluyuz. Endüstrinin olmadığı bir Uşak düşünebilmek mümkün değil. Yapmamız gereken; tabiata ve etrafa ziyan vermeyen, Gediz Havzası’nı kirletmesine pürüz olacak biçimde sanayimizi sürdürme muhtaçlığının farkındayız.” kelamları ile endüstrinin devamlılığında etraf hassasiyetinin altını çizen Çakın, organize sanayi bölgesinde artan yatırımları güçlendirerek devam edilmesi konusunda bilhassa Etraf ve Şehircilik Vilayet Müdürlüğü ile gerekli istişareleri yerine getirdiklerini belirtti. Çakın, şöyle devam etti:
“Belediye olarak da mevcut arıtma tesisimizin kapasite sıkıntılarını göz önüne alarak, mevcudun iki katı büyüklükteki bir arıtma tesisinin inşası için şimdi ihaleye çıktık. Böylelikle tüm evsel atık sularını denetim altına alacağız ve tesisten arıtılarak çıkarılan suların –özellikle yer altı sularının, kuyularının önemli manada sorun olmaya başladığı bir ortamda hem organize endüstride hem de ziraî sulamada kullanılmasına fırsat vereceğiz.”
Kirletici Faktörlerin Yok Edilmesi İçin Ortak Tutum Çağrısı
Gediz Havzası’nın başlangıcı, Gediz ırmağının doğduğu toprakların temsilcileri olarak gelecek kuşaklara daha yeterli bir etraf bırakmak için çalıştıklarını vurgulayan Kütahya Belediye Lideri Prof. Dr. Alim Işık, “Gediz Havzası ve Irmağı, bölgemizin en kıymetli kıymetlerinden. Bu bölgenin hem turizm hem tarım hem sanayi bölgesi olarak Türkiye’nin beğenilen bölgelerinden biri olması ve önemli bir nüfus barındırması nedeniyle doğal kaynaklarını muhafaza ve gelecek kuşaklara aktarmak üzere çok değerli bir vazifesi var. 2019’da Murat Dağı’nda altın madeni işletmeciliği ile ilgili bir teşebbüs konusunda kelam konusu bölgedeki ÇED raporunun iptali için açılan davaya Kütahya Belediyesi olarak müdahil olduk. Evvel kaynağın korunması gerekiyor. Şu anki havzada uzun müddet pak bir biçimde kaynağın korunması için çevresel tesirlerin azaltılması, kirletici faktörlerin yok edilmesi konusunda hepimizin ortak bir hal takınması gerektiğini düşünüyoruz.” dedi.
Gediz’i kirletmeden korumak zorunda olduklarının altını çizen Işık, “Her geçen gün artan kuraklık tehdidi hepimizi daha çok düşündürüyor. Yeraltı su kaynaklarının giderek düzeyinin düşmesi, suyun her geçen gün çok daha değerlendiğini ve kıymetli hale geldiği bu devirde, bugün elimizde bulunan kaynaklara birkaç yıl sonra ulaşmak için çok daha fazla para emek ve vakit harcamamız gerekeceğini görüyoruz.” kelamları ile havzanın korunması için herkesin sorumluluk içerisinde hareket etmesi gerektiğini belirtti.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
